Jaarrapportage 2018

Risicoparagraaf

Wetterskip Fryslân heeft bij het uitvoeren van haar activiteiten te maken met risico’s en onzekerheden. Met een actief risicomanagement borgen we de continuïteit en de kwaliteit van de werkzaamheden en de financiële positie van het waterschap. We identificeren tijdig de belangrijkste risico’s en treffen maatregelen om deze te beheersen. Risico’s dekken we af door procedures, verzekeringen of voorzieningen. Risico’s die dan nog overblijven, dekken we af vanuit de algemene reserve. Naast de voor de bepaling van de weerstandscapaciteit geïdentificeerde risico’s zijn er ook nog incidentele risico’s. Ook die beschrijven we in deze paragraaf. In deze risicoparagraaf worden zowel de risico’s beschreven die betrekking kunnen hebben op de jaarrekening 2018 als de risico’s die tijdens het begrotingsproces 2019 zijn gedefinieerd en input vormen voor het komende meerjarenperspectief.

Risico's behorende bij de jaarrekening 2018:

POP3-bijdrage
In het kader van de POP3- subsidieregeling, die een formele looptijd heeft van 2014 tot en met 2020, zijn voor Fryslân naar verwachting voor de totale looptijd van de regeling € 1,5 miljoen uitvoeringskosten verschuldigd aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De RVO is het betaalorgaan waarvan we verplicht gebruik moeten maken om in aanmerking te komen voor Europese subsidiegelden. Door de POP3-regeling kunnen we projecten uit de KRW-beslisnota versneld uitvoeren. De overheden die de cofinanciering voor hun rekening nemen - de provincie en Wetterskip Fryslân – moeten de uitvoeringskosten betalen. Conform het advies van de Unie van Waterschappen en de afspraak met de provincie, hebben we met de provincie afgesproken dat de provincie de totale uitvoeringskosten voor haar rekening zal nemen. Wij verhogen voor hetzelfde bedrag onze bijdrage aan investeringen regionale regeling. Per saldo dragen de beide overheden gelijkwaardig bij. De mogelijkheid bestaat dat we onze bijdrage niet in de vorm van een investeringskrediet mogen betalen, maar dat we daarvoor een bedrag in de exploitatie moet opnemen. Een deel van de projecten uit de KRW-beslisnota is gepland op particuliere gronden in met name de deelsystemen. Voor de realisatie is draagvlak en medewerking nodig en onze onderhandelingsinstrumenten zijn beperkt. Het zou dus kunnen dat we het beschikbare POP3-geld niet volledig benutten. Als we daarnaast reeds beschikte prestaties niet realiseren, kan RVO een boete van 5% van het totaal beschikte bedrag opleggen. In het voorjaar van 2019 is bekend wat dit voor Wetterskip Fryslân betekent. In het volgende MP zullen we de eventuele consequenties verwerken.

Afwikkeling project Vijfhuizen
Het project Vijfhuizen is opgeleverd. We zijn nu bezig met de (financiële) afwikkeling met en verantwoording aan alle overheden en de vele subsidieverstrekkers. Pas als alle partijen akkoord zijn gegaan met de verantwoordingsdocumenten, kunnen we het project ook administratief afsluiten. Indien een van de partijen niet akkoord gaat, bestaat het risico dat er nog financiële consequenties zijn voor een of meer partijen.

SDE Subsidie
Voor de energie besparende projecten maakt Wetterskip Fryslân gebruik van de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE). Jaarlijks kunnen de subsidievoorwaarden wijzigen. Voor lopende projecten is een inschatting gemaakt van de mogelijk te ontvangen subsidie op energieopwekking. Dit op basis van de vigerende subsidievoorwaarden. Als er wijzigingen in de subsidievoorwaarden zijn, informeren we het algemeen bestuur hierover. Daarbij geven we ook aan wat de betekenis hiervan is voor de lopende projecten.
Vennootschapsbelasting (vpb)
In februari 2019 heeft de belastingdienst Wetterskip Fryslân bericht dat ook over begrotingsjaar 2017 geen vpb-plichtige activiteiten zijn verricht. Wetterskip Fryslân heeft namelijk geen winstoogmerk. De belastingdienst heeft ons verzocht haar ook voor begrotingsjaar 2018 te informeren over de opbrengsten en kosten zoals in de brief van 2016 is aangegeven. Omdat de activiteiten en toerekeningen in begrotingsjaar 2018 niet afwijken van boekjaren 2016 en 2017, is de verwachting dat Wetterskip Fryslân ook in 2018 geen vpb-plicht heeft.

Risico’s gedefinieerd in de begroting 2019 en input voor het komende meerjarenperspectief:

Structureel inzetten onderuitputting
De afgelopen jaren is de begroting niet volledig uitgeput. Incidentele oorzaken die we van te voren niet kunnen voorzien, bepalen een groot deel van het jaarresultaat. We gaan ‘risicovoller’ begroten. Daardoor kunnen we € 2 miljoen inzetten voor lastenverlaging. Dit betekent een hoger risicoprofiel en een grotere kans dat we budgetten overschrijden. Het bestuur zullen we hiervan tijdig in kennis stellen. Dat doen we via de reguliere P&C-cyclus.

Veenweidevisie
De De Veenweidevisie geeft de doelen en maatregelen voor het veenweidegebied op hoofdlijnen aan. De uitvoering van dit programma is een proces waarbij verschillende actoren een belangrijke rol spelen. Hun belangen zijn soms heel verschillend. Daardoor kan weerstand en de nodige discussie ontstaan. Het verloop van het proces bepaalt mede het tempo van de uitvoering en daarmee van de inzet van middelen (geld en capaciteit). De kans bestaat dat er bij de uitvoering meer maatwerk nodig is dan oorspronkelijk voorzien was. Dit kan tot hogere kosten leiden.

Baggeren
In 2018 is geconstateerd dat de slibaanwas in het watersysteem groter is dan verwacht. Om het watersysteem te kunnen laten functioneren, zal de baggerfrequentie hoger moeten zijn dan 1 maal in de 12 jaar. De financiële gevolgen zullen in de eerste helft van 2019 inzichtelijk zijn. Vervolgens leggen we die voor aan het bestuur.

KRW-opgaven
De KRW-beslisnota 2015 bevat een maatregelenpakket voor de periode 2016-2021. Voor alle maatregelen geldt een resultaatsverplichting. Halen we het resultaat niet en een goede motivering ontbreekt, dan kan de Europese Unie een boete opleggen. Voor de uitvoering van de inrichtingsmaatregelen hebben we in veel gevallen grond nodig. Vaak gaat dit om stroken grond ten behoeve van de ecologische inrichting van watergangen. In de praktijk blijkt dat grondeigenaren moeilijk te bewegen zijn om grond beschikbaar te stellen voor KRW-doelen. Dit leidt tot lange processen. Het risico bestaat dat we het maatregelenpakket voor de periode 2016-2021 niet volledig in deze planperiode kunnen realiseren. Hierdoor kunnen we POP-subsidies mislopen of moeten we reeds verstrekte POP-subsidie (plus een boete) terugbetalen.

Persleidingen
Wetterskip Fryslân beheert 814 kilometer persleidingen en 278 rioolgemalen in het afvalwater-transportstelsel. De afschrijvingslasten vormen samen met de instandhoudingskosten voor het transportstelsel het grootste deel van het jaarlijks budget. In de begroting zijn geen vervangingsinvesteringen opgenomen. Extra kosten die ontstaan door breuken en andere calamiteiten vangen we op binnen het weerstandsvermogen. De oudste persleidingen zijn nu circa 55 jaar oud.

Het onderzoek naar de persleidingen ronden we in 2019 af. Doel is om te werken aan een goed onderbouwd investeringsprogramma voor de middellange en lange termijn. In een volgend meerjarenperspectief stellen we het algemeen bestuur voor om op basis van de uitkomsten van het onderzoek een aanvullend investeringsbudget voor vervangingsinvesteringen en een exploitatiebudget voor sloop en/of opruimen van asbestcementleidingen op te nemen.

Droogte
In 2018 was sprake van een extreme en langdurige droogteperiode. Het risico bestaat dat we in de loop van 2019 nog te maken krijgen met gevolgen van deze droogteperiode die niet eerder zichtbaar waren. Met aanvullende herstelmaatregelen als gevolg.

Noordelijk Belastingkantoor
Op 1 januari 2018 is het Noordelijk Belastingkantoor van start gegaan. Het Noordelijk Belastingkantoor verzorgt de aanslagen van de drie noordelijk waterschappen en de gemeente Groningen. Vanaf de start kampt de organisatie met diverse problemen onder andere op het gebied van automatisering, telefonische bereikbaarheid en ziekteverzuim. Door deze oorzaken zijn 2018 achterstanden ontstaan bij het opleggen en invorderen van de aanslagen. Er zijn twee onderzoeken uitgevoerd. Eén naar de risico’s die samenhangen met de automatisering en één naar de dieperliggende oorzaken van de opgelopen achterstanden. Deze onderzoeken leiden tot een inschatting op welke manier het Noordelijk Belastingkantoor de risico’s kan minimaliseren en de opgelopen achterstanden kan inlopen. De verwachting is dat de uit te voeren herstelmaatregelen leiden tot een extra financiële inspanning van de deelnemers. In de loop van 2019 is duidelijk hoe groot de extra bijdrage is.

Afvalstoffenheffing Slib
In de fiscale beleidsagenda voor de Tweede Kamer is de opheffing van de vrijstelling van afvalstoffenheffing voor zuiveringsslib opgenomen. Tot dusver was er voor zuiveringsslib een vrijstelling voor de heffing op verbranding van het slib. De kosten voor de slibeindverwerking stijgen in dit geval met ongeveer € 2 miljoen per jaar. In 2019 is er nog geen sprake van verbreding van de afvalstoffenheffing voor het verbranden van zuiveringsslib. Het ministerie wil overleggen met de waterschappen en zal overwegingen (argumenten) van de waterschappen meenemen bij de uitwerking van mogelijke maatregelen.

Afschaffen BTW-vrijstelling verbonden partijen
Aanvankelijk was het de bedoeling dat de koepelvrijstelling BTW als gevolg van Europese regelgeving per 1 januari 2019 zou verdwijnen. De koepelvrijstelling is nu nog van toepassing op samenwerking van (onder andere) overheden. Ze voorkomt dat (21%) BTW verschuldigd is over de bijdragen van de deelnemers. Bij beperking van de koepelvrijstelling, zullen waterschappen ook bij samenwerking eerder te maken krijgen met BTW-heffing. Anders dan gemeenten en provincies, beschikken waterschappen niet over een fonds dat in rekening gebrachte BTW (deels) compenseert. De voorgenomen beperking van de koepelvrijstelling had daarom grote gevolgen voor de samenwerking van Wetterskip Fryslân met andere overheden, zoals bij het Noordelijk Belastingkantoor. De Unie van Waterschappen heeft met een lobby gezorgd dat de afschaffing van de koepelvrijstelling voorlopig is opgeschort. De Belastingdienst heeft inmiddels de afspraak uit 2012 over vrijstelling van BTW op diensten van Het Waterschapshuis aan de waterschappen met ingang van 2019 ingetrokken. Het Dagelijks bestuur van Het Waterschapshuis heeft besloten risicomijdend met het oordeel van de Belastingdienst om te gaan. Dit betekent dat Het Waterschapshuis BTW in rekening gaat brengen bij de waterschappen. Het Waterschapshuis zal in bezwaar gaan bij de Belastingdienst.

Dividend NWB
Vanaf 2011 is de reguliere dividenduitkering van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) (€ 2,3 miljoen per jaar) gestopt. Tot en met het begrotingsjaar 2017 kunnen we dit nog compenseren door een vrijval uit de bestemmingsreserve dividend. Met ingang van 2018 is deze bestemmingsreserve uitgeput. De Nederlandse Waterschapsbank is van plan om met ingang van 2019 opnieuw een jaarlijks dividend uit te keren. Vooruitlopend op het definitieve besluit houden we rekening met een opbrengst van € 2,3 miljoen vanaf 2019.

Exotenbestrijding
In februari 2018 is de Regeling exotenbestrijding verschenen. De verwachting was dat  de provincie in lijn daarmee snel met beleidskaders zou komen voor exotenbestrijding (invasieve exoten, zowel flora als fauna). Naast het beleidskader is ook een uitvoeringskader nodig, inclusief financieringsafspraken met andere beheerders als Wetterskip Fryslân. Regulier overleg tussen provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân heeft echter nog niet tot een concrete werkwijze geleid. Tegelijkertijd spelen op dit moment al wel urgente kwesties die vlot om een oplossing vragen, zoals bijvoorbeeld bestrijding van de watercrassula. De verwachte kosten voor de eliminatie van watercrassula ramen we op € 1 miljoen. Daarna is de bestrijding onderdeel van het reguliere beheer en onderhoud.

rwzi Wijnjewoude
Op 17 januari 2019 is locatie rwzi Wijnjewoude verkocht aan de stichting Wijnjewoude Energie Neutraal (hierna WEN te noemen). Het risico bestaat dat WEN niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, of dat het initiatief tot een vroegtijdig einde komt en WEN tot teruglevering wil overgaan. Als een eventuele teruglevering niet binnen drie jaar gaat plaats vinden zijn de kosten voor de amovering van de rwzi voor WEN. De kans op teruglevering wordt op basis van de plannen van WEN en de betrokkenheid van gemeente en provincie bij dit burgerinitiatief als zeer gering beschouwd.
Indien de teruglevering zich voordoet kan het waterschap de rwzi in de vrije verkoop zetten. Gezien de belangstelling van verschillende partijen voor het perceel verwachten we ook werkelijk tegen een marktconforme prijs te kunnen verkopen en komen de kosten van amovering niet voor rekening van Wetterskip Fryslân.

ga terug