Watersysteem
Wetterskip Fryslân voert de Kaderrichtlijn Water (KRW) uit. In de planperiode 2016-2021 nemen we allerlei maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. Met name maatregelen om watersystemen natuurvriendelijker in te richten en te onderhouden en ze zo zoveel mogelijk klimaatrobuust te maken. De uitvoering van de maatregelen ligt grotendeels op schema, vooral in de boezem. In vaarten en kanalen ligt het werk achter op de planning. Realisatie van deze opgaven vraagt in de komende jaren extra aandacht.

Tegelijkertijd is gewerkt aan de KRW-plannen voor de periode 2022-2027. Hierin staan maatregelen die nog nodig zijn om de waterkwaliteitsdoelen in 2027 te halen. In 2018 is een rapportage over de ontwikkeling van de waterkwaliteit opgesteld. Ook hebben we de effectiviteit van verschillende maatregelen onderzocht. Dit als voorbereiding op het KRW-gebiedsproces in 2019. Dan stemmen we de KRW-doelen en maatregelen met belanghebbenden af.

Voor een goede waterkwaliteit is ook het terugdringen van emissies van groot belang. Daarom reguleren we lozingen en emissies van bedrijven, huishoudens en van de eigen zuiveringsinstallaties. In 2018 hebben we samen met onze partners maatregelen uit het Uitvoeringsplan Emissies uitgevoerd. Doel is emissies vanuit de landbouw en de recreatievaart te beperken. Een belangrijk project is het project Schoon erf, Schoon water, gericht op het terugdringen van erfafspoeling door melkveebedrijven. Aan de helft van de 1.640 deelnemende bedrijven is inmiddels een bedrijfsbezoek gebracht.

Er is de laatste jaren veel aandacht voor microverontreinigingen, bijvoorbeeld door medicijnresten. Wetterskip Fryslân monitort de aanwezigheid van medicijnresten in het water. In 2018 hebben we bovendien onderzoek gedaan naar eventuele toxische effecten hiervan. Dit onderzoek loopt door in 2019. Ook is in 2018 het project Medischoon uitgevoerd. En met succes. Veel inwoners van Fryslân hebben hun ongebruikte medicijnen ingeleverd bij de apotheek voor verantwoorde verwerking. Ook is de aanpak van medicijnresten opgenomen in de nieuwe beleid- en beheernota Zuiveren. In deze nota staan richtinggevende doelstellingen voor de emissies van nutriënten vanuit de rioolwaterzuiveringsinstallaties.

In 2018 hebben we de waterkwaliteit van de 32 zwemwateren in het beheergebied gecontroleerd. Twee zwemlocaties voldeden niet aan de minimale eisen van de Zwemwaterrichtlijn. Ook hebben we een aanvullende controle uitgevoerd voor de Elfstedenzwemtocht van Maarten van der Weijden.

De in 2018 geplande maatregelen voor verbetering van de waterkwaliteit op zwemlocaties zijn uitgevoerd. Het actualiseren van de zwemwaterprofielen voor de tien slechtst scorende locaties is vertraagd. Voor de start van het badseizoen van 2019 hebben we deze achterstand weer ingehaald.

Samen met de provincie Fryslân hebben we het Saneringsprogramma opgesteld. Hierin zijn zeven locaties opgenomen die we in de periode tot en met 2020 gaan saneren. De voorbereiding van de waterbodemsaneringen van de Schipsloot in Wolvega en de Âldfeart in Surhuisterveen zijn in 2018 afgerond. De saneringen zelf volgen in 2019. Hierna staan binnen het programma nog twee locaties open.

Waterketen
Voor het zuiveren van afvalwater beschikt Wetterskip Fryslân over 27 eigen rioolwaterzuiverings-installaties (rwzi’s). Daarmee leveren we een belangrijke bijdrage aan de bescherming van de waterkwaliteit. De rwzi’s voldoen over het algemeen goed aan de gestelde doelen voor de effluentkwaliteit. Het gemiddelde zuiveringsrendement voor stikstof, fosfaat en zuurstofbindende stoffen bedroeg in 2018 89%. Voor de rwzi’s Bolsward en Franeker zijn extra maatregelen nodig om aan de gestelde doelen te kunnen blijven voldoen. Naast de zorg voor de waterkwaliteit spelen de zuiveringsinstallaties ook een belangrijke rol bij het terugwinnen van energie en grondstoffen.

In 2018 hebben we ook gewerkt aan de beleid- en beheernota Zuiveren. Deze nota bevat het nieuwe beleid voor de afvalwaterketen. Gemeenten zijn ons partners in die keten. Daarom hebben we ze bij het opstellen van deze nota betrokken. Besluitvorming over de nota volgt begin 2019.

In ons energiebeleid kiezen we voor het zoveel mogelijk vergisten van zuiveringsslib op rwzi’s. Daarmee wekken we biogas en energie op. In 2018 is een besluit genomen over de uitvoering van de duurzame slibverwerking. Door slibreductie gaan de kosten voor de slibverwerking omlaag en kunnen we voor een aanzienlijk deel in onze eigen energiebehoefte voorzien. Daarnaast verminderen we onze CO2-emissie. De voorbereiding voor de bouw op rwzi’s Leeuwarden en Heerenveen is in volle gang en verloopt conform planning.

Het project Zonnepanelen op rwzi’s voorziet in het plaatsen zonnepanelen op een deel van onze rwzi’s. Zo wekken we 17% duurzame energie op. Inmiddels is de plaatsing op negen van onze rwzi’s voorbereid. De subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) is in 2018 aangevraagd en inmiddels toegekend. Vanaf 2019 starten we met het plaatsen van zonnepanelen.

Met het optimaliseren van de bedrijfsvoering van het zuiveringsbeheer werkt Wetterskip Fryslân aan het verhogen van de kwaliteit en het verlagen van de kosten en kwetsbaarheid. De zuiveringskosten zijn hierdoor de afgelopen jaren met meer dan 10% teruggebracht (exclusief effluentheffing). In 2018 is de centrale proceskamer in gebruik genomen. De verwachting is dat de centrale proceskamer een belangrijke bijdrage gaat leveren om de optimalisatiekansen in de waterketen inzichtelijk te maken.