Bestuursmaatregel 2018
Wetterskip Fryslân actualiseert de beheervisie waterkeringen uit 2013. In 2017 is de beheervisie geëvalueerd. Bekeken is welke elementen uit de visie aangepast moeten worden aan nieuw beleid (nieuwe normering primaire waterkeringen en risicogericht ontwerpen voor regionale waterkeringen). In de nieuwe beheervisie zullen we afzonderlijke beleidsdocumenten over dit thema zoveel mogelijk bundelen. Het resultaat is een beheernota nieuwe stijl, zoals we die ook voor voldoende boezem en deelsystemen hebben opgesteld.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De beheernota is geactualiseerd. De bestuurlijke vaststelling vindt plaats in februari 2019.

Bestuursmaatregel 2018
Per 1 januari 2017 is de nieuwe normering van de waterveiligheid en het Wettelijk Beoordeling Instrumentarium (WBI) vastgesteld. We gebruiken de landelijk voorgeschreven rekenregels bij de beoordeling van de waterveiligheid van onze primaire waterkeringen. Omdat de nieuwe normering uitgaat van een overstromingskans, komt in 2019 een aanvulling op het instrumentarium beschikbaar. Bij de beoordeling werken we van grof naar fijn. Alleen op de locaties waar dat zinvol is, doen we extra - vaak gedetailleerder – onderzoek. Doel is om alle primaire waterkeringen in ons beheergebied een oordeel te geven.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De beoordeling van de duinen van Schiermonnikoog is nagenoeg afgerond. De beoordeling van het traject Vijfhuizen – Lauwersmeer heeft meer tijd gekost dan eerder gedacht. De beoordeling van de dijk Schiermonnikoog hebben we daarom moeten uitstellen naar 2019. Deze beoordeling ronden we nu in de eerste helft van 2020 af. Verder hebben we een tussentijdse beoordeling van de Friese Lauwersmeerdijk uitgevoerd. Hoewel niet gepland, vond het dagelijks bestuur deze beoordeling wel nodig om de dijkverbetering onderdeel te kunnen maken van de programmering van het HWBP 2020 – 2025. Zo krijgen we meer zekerheid over het moment van financiering van dit verbeterwerk.
Wetterskip Fryslân heeft nu ervaring opgedaan met de nieuwe beoordelingssystematiek en het werken met het WBI. We verwachten binnen de daarvoor gestelde periode van zes jaar de beoordeling te kunnen afronden.

Bestuursmaatregel 2018
In de komende jaren praten we met het Rijk over de overdracht van de primaire waterkeringen op de Friese Waddeneilanden (dijk en duinwaterkering Vlieland, duinwaterkering Terschelling en duinwaterkering Ameland). Zodra de projectgroep van Rijkswaterstaat Noord-Nederland definitief beschikbaar is, voeren we de eerste inventarisaties en verkenningen uit. Het moment van overdracht willen we goed afstemmen op de veranderingen die Rijkswaterstaat nog aanbrengt ten aanzien van de primaire waterkering, zoals de vergroting van de dijkring - het door primaire waterkeringen beschermde gebied - in de duingebieden van Vlieland en Terschelling en de realisatie van de dijkverbetering op Vlieland. We vinden het bovendien belangrijk dat er een goede financiële regeling komt voor de extra kosten.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 zijn de projectgroepen van Rijkwaterstaat Noord-Nederland en Wetterskip Fryslân gestart met een eerste verkenning van de overname. Er is een plan van aanpak opgesteld. Daarin staan de scope van de overname, de randvoorwaarden, de benodigde deelstappen en de personele inzet beschreven. Begin 2019 zullen beide partijen akkoord geven op het plan. Daarna starten de inhoudelijke werkzaamheden voor de overname. De formele overdracht vindt volgens planning eind 2021 plaats.

Bestuursmaatregel 2018
De primaire waterkeringen waarvan in de eerdere beoordeling van de waterveiligheid is vastgelegd dat er een verbeterwerk nodig is, worden geprogrammeerd in het landelijke Hoogwater-beschermingsprogramma (HWBP). De komende jaren pakt Wetterskip Fryslân de projecten aan die in het landelijke HWBP zijn afgesproken. De projecten doorlopen een verkenningsfase, een planvormingsfase en een uitvoeringsfase. Indien nodig wordt na afloop van een project nog gemonitord.

De dijkverbetering op Ameland (16,6 km en drie duikers) wordt in 2018 afgerond, na de nazorgfase zal de eindafrekening van dit project met het HWBP2 in 2019 plaatsvinden.

Waar mogelijk worden bij de uitvoering van de dijkverbeteringen innovatieve materialen gebruikt. Zo is bij de dijkverbetering Wadenzeedijk – Friese Kust, Elastocoast (een laag gelijmde steentjes) gebruikt om de steenbekleding te versterken. In 2017 is geconstateerd dat steentjes loslaten. Op plaatsen waar sprake is van schade opgetreden tijdens de uitvoering wordt de laag dikte door de aannemer hersteld. Voor de overige locaties kan sprake zijn van aanvangsverlies, daar is op dit moment voldoende laagdikte om de veiligheid te bieden. De Elastocoast wordt de komende jaren gemonitord om na te gaan of de laagdikte stabiel blijft of dat deze verder afneemt.

De verkenningen van de dijktrajecten Westholwerderpolder-Lauwersmeer (11 km) en Koehool-Westerholwerderpolder (14 km) zijn in 2017 gestart. De beide verkenningen combineren we in één project dat we in 2018 afronden. De planfase start in 2019. In het landelijk programma voor 2019-2024 zijn deze twee dijktrajecten samengevoegd tot het project Koehool–Lauwersmeer.

De dijkvakken waar bij de beoordeling van de veiligheid aandachtspunten geconstateerd zijn, monitoren we actief totdat deze in het HWBP worden geprogrammeerd. Op basis van monitoring van het asfalt op de Lauwersmeerdijk hebben we de versterking van deze dijk versneld opgestart. De gecombineerde verkennings- en planvormingsfase wordt in 2018 afgerond waarna de uitvoering kan starten.

Dit hebben we in 2018 bereikt
Ad 1) Dijkverbetering Ameland
De dijkverbetering op Ameland (16,6 kilometer en drie duikers) is in 2018 afgerond en in september feestelijk opgeleverd. Na de nazorgfase vindt in 2019 de eindafrekening van dit project met het HWBP2 plaats.

Ad 2) Dijkversterking Waddenzeedijk
Bij de dijkverbetering Waddenzeedijk – Friese Kust is in 2016 de steenbekleding versterkt met een laag gelijmde steentjes (‘Elastocoast’). Begin 2017 is geconstateerd dat er bij de Elastocoast-bekleding sprake was van veel losliggende stenen.

Secties 1, 2, 3 (Zwarte Haan, Holwerd Oost en -West):
De werkzaamheden zijn afgerond in 2018. De secties zijn overgedragen aan beheer. In het tweede kwartaal van 2019 volgt de financiële afronding.

Sectie 4 (Wierum):
In 2018 is onderzoek gedaan naar mogelijkheden om de Elastocoast-mengsels te verbeteren. Zo zorgen we ervoor dat ze bestand zijn tegen de eroderende omstandigheden bij Wierum. Voor het stormseizoen 2018-2019 is een aantal proefvakken aangelegd met mogelijke kansrijke mengsels. Na het stormseizoen, in het voorjaar van 2019, vindt opnieuw beoordeling van de vakken plaats. De resultaten daarvan moeten uitwijzen of we de huidige laag Elastocoast op deze wijze kunnen verbeteren. Alternatief is een nieuwe dijkversterking bij sectie 4. De kosten hiervoor blijven subsidiabel.

Ad 3) Verkenning Koehool-Lauwersmeer
In 2017 is het traject Koehool - Lauwersmeer beoordeeld volgens de nieuwe Landelijke Beoordeling Overstromingskansen (LBO-1). Daarvoor was het traject al over een lengte van circa 23 kilometer beoordeeld op met name bekleding. Daarmee is het volledige traject van circa 48 kilometer afgetoetst op bekleding, macrostabiliteit en piping. Begin 2018 heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de resultaten van de toetsing beoordeeld en goedgekeurd. Inmiddels is het gehele dijktraject opgenomen in het HWBP en voeren we de verkenning uit.

Voor de afgetoetste tussenstukken is een nieuw Plan van Aanpak opgesteld inclusief een raming en een planning. Voor de totale verkenning (‘oude’ verkenning van 23,15 kilometer en de extra toegevoegde stukken van circa 25 kilometer) ziet de nieuwe planning er als volgt uit:

• Totale verkenning: loopt door tot oktober 2020 (oud + nieuw).
• Planfase: november 2020 – eind 2022 (betreft het hele traject; in deze fase voegen we de projecten administratief samen).
• Realisatie: 2023 t/m 2026 (precieze planning is afhankelijk van resultaten van de totale verkenning).

De totale verkenning heeft een omvang van circa € 13,5 miljoen. In het HWBP is een bedrag van € 311 miljoen gereserveerd voor het volledige project.

Ad 4) Dijkverbetering Lauwersmeerdijk
De asfaltbekleding van de Lauwersmeerdijk voldoet niet aan de nieuwe normering. Het is nodig deze zo snel mogelijk te vervangen. Als voorbereiding op de dijkverbetering, zijn in 2018 de verkenning en planuitwerking uitgevoerd. Hierbij is de dijk ook beoordeeld op basis van het WBI2017. Bovendien is een veiligheidsanalyse uitgevoerd op acht faalmechanismen (potentiële bedreigingen voor een dijk).
Voor de zeezijde van de dijk is een ontwerp gemaakt dat voorziet in het oplossen van de buitendijkse faalmechanismen. Het dagelijks bestuur heeft dit ontwerp in november 2018 vastgesteld. Dit ontwerp is vertaald in een projectplan voor de Waterwet die in januari 2019 ter inzage is gelegd. Volgens planning volgt in april goedkeuring door Gedeputeerde Staten. In februari behandelt het algemeen bestuur de kredietaanvraag. Het bestek voor de dijkverbetering is opgesteld en is als onderdeel van de aanbesteding gepubliceerd. De gunning is in april 2019. Het werk start volgens planning in juni 2019.

Nader onderzoek vindt nog plaats naar de faalmechanismen voor de binnenzijde van de dijk (macrostabiliteit). Eventuele dijkverbeteringswerkzaamheden vinden volgens planning in 2020 plaats. Het contract voor de werkzaamheden aan de buitenzijde voorziet hierin.

In februari 2019 dienen we de beschikkingsaanvraag in bij het programmabureau HWBP. Volgens planning is de dijk op 1 oktober 2020 veilig. De werkzaamheden ronden we in 2021 af. Oplevering van het project is in augustus 2021.

Bestuursmaatregel 2018
Als onderdeel van het HWBP voeren Wetterskip Fryslân, waterschap Noorderzijlvest en waterschap Hunze en Aa’s de projectoverstijgende verkenning (POV) Waddenzeedijken uit. Gezamenlijk onderzoeken we in 2018 en 2019 innovatieve concepten voor het verbeteren van dijken, zoals dijken met voorland, multifunctionele dijken of het koppelen van wensen uit de omgeving. Doel is te achterhalen hoe haalbaar en uitvoerbaar dit soort oplossingen zijn; in Noord-Nederland en mogelijk ook landelijk. Waar mogelijk worden (tussen)resultaten zoveel mogelijk meegenomen in lopende en net startende dijkversterkingsprojecten, zoals Koehool-Lauwersmeer en Lauwersmeerdijk.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 hebben we vier onderzoeken uitgevoerd:

Tijdens het onderzoek Multifunctionele dijk zijn voorbeelden van functiecombinaties en multifunctionele keringen verzameld en geanalyseerd. De geleerde lessen zijn vastgelegd op zes factsheets. Daarnaast is het bestuurlijke proces Eemshaven – Delfzijl/Marconi geëvalueerd. Het advies is om de bestuurlijke betrokkenheid bij (grote) dijkversterkingsprojecten goed te organiseren en te borgen. Voor Wetterskip Fryslân is de dijkversterking Koehool - Lauwersmeer een eerste mogelijkheid om dit advies in de praktijk te brengen.

In het kader van het onderzoek Effectiviteit Voorland HR is gekeken naar het effect van (de begroeiing op) het voorland op de golfbelasting. De aanwezigheid van voorland blijkt de golfbelasting op de dijk te verminderen. Afhankelijk van de soort begroeiing en de groeifase geeft begroeiing op het voorland nog een extra effect. Onder maatgevende omstandigheden is er echter geen zekerheid te geven over de aanwezigheid van voldoende begroeiing. Daarom is het effect van de begroeiing niet meegenomen in de modelberekeningen.

De eindrapportage van beide onderzoeken volgt in het eerste kwartaal van 2019.

Ook is in 2018 het onderzoek Dijk met Voorland gestart. In het kader van dit onderzoek zijn twee omgevingssessies georganiseerd in het pilotgebied Noord-Fryslân Bûtendyks. Daarna zijn vier vervolgacties benoemd:

1. het opstellen van een (beheer)visie voor dijken met voorlanden;
2. het onderzoeken van verdere samenwerking op het gebied van distelbestrijding;
3. het definiëren van een (kleinschalige) pilot naar het effect van zomerkaden dicht bij de dijk en
4. een onderzoek naar het culturele erfgoed in de zone dijk met voorland.

Het onderzoek Asfaltbekledingen is gestart met een inventarisatie van mogelijke oorzaken van schade aan asfaltbekledingen. Op basis daarvan is een functionele leidraad gemaakt voor het ontwikkelen en ontwerpen van asfaltmengsels. Ook zijn ontwerpregels opgesteld voor asfaltbekledingen met funderingslagen. Ten slotte is een testmethode ontwikkeld voor het bepalen van de duurzaamheid van asfaltmengsels (levensduurproef). Om innovaties in de markt te stimuleren en de functionele leidraad in de praktijk te toetsen, zullen we in een vervolgfase maximaal tien proefvakken aan de markt beschikbaar stellen (asfaltmengsels, asfaltconstructies en wijze van aanbrengen). De kosten voor het ontwikkelen en aanleggen van tien proefvakken is geraamd op € 1,9 miljoen. Het HWBP heeft het benodigde geld hiervoor eind 2018 beschikbaar gesteld. Het streven is om nog voor het stormseizoen 2019-2020 de proefvakken aan te leggen op het dijktraject Westhoek-Zwarte Haan. De meerjarige monitoring van de proefvakken start in 2020 en wordt naar verwachting onderdeel van de POV2.0 in oprichting.

Bestuursmaatregel 2018
Wetterskip Fryslân voert tussen 2016 en 2021 de derde beoordelingsronde van de regionale waterkeringen uit. Eind 2017 hebben we met de provincies Fryslân en Groningen afspraken gemaakt over de uitgangspunten die hierbij worden gehanteerd. Daarbij geven we expliciet aandacht aan de samenhang met het risicogericht ontwerpen van regionale waterkeringen. In 2017 is gestart met de beoordeling van de veiligheid van de regionale waterkeringen. In 2021 zullen de resultaten beschikbaar komen en worden gerapporteerd aan de provincies Fryslân en Groningen.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 hebben we flinke stappen gezet bij het bouwen van de benodigde ICT en het optimaliseren van het gegevensbeheer. Wel duurt het bouwen langer dan verwacht. De dieptepeilingen van de boezem waren van onvoldoende kwaliteit. Daarom hebben we besloten om alsnog in het veld te meten. Verder kostte het veel tijd om de basisgegevens uit de nieuwe Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) om te zetten naar bruikbare dwarsprofielen. De problemen zijn inmiddels opgelost. Mede door de gevonden oplossingen zal de kwaliteit van de beoordeling toenemen.

De benodigde ICT is in de loop van 2019 beschikbaar. De hoogtetoets is naar verwachting ook in 2019 klaar. Het is daarmee zeker haalbaar de gehele beoordeling voor eind 2021 af te ronden.

Bestuursmaatregel 2018

In 2016 is de tweede toetsing van de regionale waterkeringen langs de Friese boezem afgerond. Op verschillende locaties - in totaal gaat het om circa 300 kilometer – bleken verbeteringen nodig te zijn. Met het programma verbeterwerken regionale waterkeringen zorgt Wetterskip Fryslân dat de regionale waterkeringen weer voldoen aan de door de provincie gestelde norm. Inmiddels is circa 150 kilometer aan kadetrajecten geanalyseerd, gedeeltelijk geprioriteerd en geprogrammeerd. Met de provincie Fryslân is afgesproken de verbeteropgave die voortkomt uit de tweede toetsing in 2027 wordt afgerond.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 hebben we 21 kilometer aan kade verbeterd. Dat is vier kilometer minder dan begroot. Door vertraging in de aanbesteding is de oplevering van het kadeproject Oppenhuizen (4 kilometer) naar begin 2019 doorgeschoven.

Bestuursmaatregel 2018

In 2016 heeft Wetterskip Fryslân een nieuwe leidraad met de technische rekenregels (zoals stabiliteit en hoogte) voor het ontwerpen van regionale waterkeringen vastgesteld. Vaak moeten we in het ontwerp ook keuzes maken over de wijze waarop het verbeterwerk wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld als het gaat om levensduur of ruimtelijke aspecten. In 2017 is de ontwerpstrategie afgerond die beschrijft hoe we daarmee omgaan. Hierbij worden de aspecten waar dit kan risicogericht benaderd, dus met inachtneming van de gevolgen voor het achterland.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De bestuurlijke behandeling van de strategie is doorgeschoven naar begin 2019. De vertraging is een gevolg van de fors grotere inzet die nodig was bij de beoordeling van primaire waterkeringen.