Bestuursmaatregel 2018
Het programma Watergebiedsplannen is nagenoeg afgerond. Wetterskip Fryslân werkt al haar wateropgaven in het landelijk gebied uit in samenspraak met de organisaties in de streek. Het resultaat is een geprioriteerde lijst met knelpunten, kansen en opgaven. De meest prioritaire zaken nemen we in ontwikkeling, gebundeld in integrale projecten. De eerste integrale projecten zijn in voorbereiding.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De planvorming in Koningsdiep-Oost is verschoven naar de zomer van 2019. Dit komt door ontwikkelingen rond Natura 2000. Ook vroeg het betrekken van partijen uit de streek meer tijd dan gedacht. De watergebiedsplannen Greidhoeke en Veenpolders zijn wel volgens plan opgesteld.

Bestuursmaatregel 2018
De waterpeilen in het beheergebied zijn vastgelegd in peilbesluiten. Na het gereedkomen van de watergebiedsplannen worden de actuele peilen vastgelegd in revisiepeilbesluiten. Peilafwijkingen die in de afgelopen jaren met een watervergunning zijn toegestaan, worden in de herziening van de peilbesluiten meegenomen. De revisiepeilbesluiten vormen de basis voor toekomstige partiële herzieningen. Daarmee maken we bijvoorbeeld de uitvoering van maatregelen uit de watergebiedsplannen mogelijk.

Dit hebben we in 2018 bereikt
Het jaar 2018 heeft in het teken gestaan van het herijken van een aantal uitgangspunten voor het opstellen van revisiepeilbesluiten. Deze herijking en het implementeren hiervan in de revisiepeilbesluiten heeft meer tijd gevraagd dan verwacht. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de uitwerking van de uitgangspunten samen met Provincie Fryslân meer tijd vraagt dan verwacht. De vier ontwerp-revisiepeilbesluiten die gepland stonden voor 2018 brengen we in 2019 in procedure.

Bestuursmaatregel 2018
In de zeedijk bij Marrum komt het nieuwe gemaal Vijfhuizen. Het gemaal verbetert de waterafvoer, heeft een belangrijke functie in de vismigratie tussen Waddenzee en binnenwater en zorgt voor de realisatie van een zoet-zout gradiënt in het buitendijkse gebied. Ook de aanleg van natuurvriendelijke oevers, een nieuwe vaarroute en fietspad maken deel uit van het project. In het buitendijkse gebied sluit het project aan op het verkwelderingsproject ‘Fan swiet nei sâlt’ van It Fryske Gea. Het project is een samenwerking van Wetterskip Fryslân (penvoerder), Provincie Fryslân, Gemeente Ferwerderadiel en It Fryske Gea.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De aanleg van de watergangen en de bouw van het gemaal is in 2018 afgerond. De eindoplevering is op 15 november in de vorm van een theaterspektakel bijpassend aan de Culturele Haadstêd vormgegeven, in samenwerking met diverse verenigingen en organisaties uit de streek. De buitendijkse kaden hebben de hoogwatersituatie in het eerste stormseizoen goed doorstaan. En inmiddels heeft de eerste intrek van glasaal plaats gevonden. Inhoudelijk is het project een succes.
In 2019 is gestart met de financiële afhandeling van het project. Hierbij zijn een aantal tegenvallers geconstateerd. Er zijn in 2018 aanvullende maatregelen getroffen in zowel een te natte als een te droge periode om de buitendijkse kaden op tijd op hoogte en sterkte te krijgen. Desondanks werden we geconfronteerd met een rechtszaak, die ging over de sterkte van de buitendijkse kaden. Na een uitvoerige discussie over de verrekening van gestegen kosten voor lonen en materialen heeft de aannemer van het gemaal begin 2019 een juridische procedure opgestart. Met de gemeente Noardeast Fryslân zijn er gesprekken gaande over de verrekening van meerkosten als gevolg van extra werkzaamheden. Mogelijk leidt dit tot mediation of juridische stappen.
Verder blijken de kosten voor het omleggen van een gasleiding toch ten last van het project te komen. In de afrekening van de POP subsidie is een korting toegepast omdat een inhuurcontract achteraf gezien Europees had moeten worden aanbesteed. En er is een fout gemaakt in het subsidiedossier waarbij de bijdrage van de Provincie Fryslân voor het risicodossier dubbel is geteld.

Bestuursmaatregel 2018
Het project Toekomstbestendig waterbeheer (TBW) omvat een analyse van kansrijke maatregelen om het watersysteem klimaatbestendig, robuust, veerkrachtig, ecologisch verantwoord en kostenefficiënt te maken. Mede op basis van een aantal pilots en onderzoek is in 2017 een concept-visie opgesteld. Begin 2018 stelt het algemeen bestuur de definitieve visie vast. Ook maken we in 2018 een uitvoeringsplan. Maatregelen die nodig zijn, plannen we zoveel mogelijk binnen bestaande watergebiedsplannen, investeringsplannen en peilbesluiten.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 is de visie Toekomstbestendig Waterbeheer (TBW) vastgesteld. Daarmee is duidelijk hoe we ons de komende tijd willen voorbereiden op klimaatverandering en willen werken aan een robuust en kostenefficiënt waterbeheer. Om klimaateffecten op te vangen, zetten we bij voorkeur in op meer ruimte voor water. Daarentegen kiezen we minder voor extra investeringen in techniek. De in de visie aangegeven aanpak passen we toe bij de planvorming binnen de lopende gebiedsprocessen en bij de uitvoering van projecten. Belangrijke onderdelen voor het zandgebied zijn het plaatselijk stoppen met de wateraanvoer en de inzet op meer waterconservering. Voor alle watersystemen geldt voortaan dat er in de laagste delen van een peilvak - bij onevenredig hoge kosten voor verbeteringsmaatregelen - een lagere norm kan gaan gelden voor het voorkomen van wateroverlast. Op onderdelen van de TBW visie is er voor de daarbij gekozen koers nog een nadere beleidsuitwerking nodig. Daarbij gaat het om beleid bij wateroverlast in deelsystemen (tevens uitwerking evaluatie Veiligheidsplan-II), om duurzaam zoetwaterbeheer in zowel het zandgebied als in het noordelijk kleigebied en om peilbeheer door agrariërs.

Bestuursmaatregel 2018
De boezemvisie die Wetterskip Fryslân en provincie Fryslân samen formuleren, is één van de bouwstenen voor de provinciale Omgevingsvisie. Het peilbesluit voor de boezem (uit 1998) is toe aan een herijking vanwege wijzigingen in het peilbeheer. In 2018 besluiten we of een aanpassing van het peilbesluit gewenst is. Daarbij beoordelen we het streefpeil (N.A.P. -0,52 m), het peilgebied van de boezem en de bandbreedtes die gelden voor het operationeel peilbeheer. Het eventueel aan te passen peilbesluit wordt in 2019 ter vaststelling voorgelegd aan het algemeen bestuur. Het draaiboek peilbeheer boezem bevat de instructies voor het operationeel peilbeheer van de boezem bij verschillende weersomstandigheden. Het draaiboek vorst, het bestrijdingsplan peilbeheer en kaden en de verdringingsreeks bij droogte zullen we actualiseren en in dit draaiboek opnemen. Uit het Veiligheidsplan II blijkt dat het dagelijks boezem- en watersysteembeheer verder moet worden geprofessionaliseerd. Daarom vervangen we in 2018 het Beslissing Ondersteunend Systeem (BOS).

Dit hebben we in 2018 bereikt
Het Beslissing Ondersteunend Systeem is conform planning in 2018 opgeleverd en per 1 januari 2019 in gebruik genomen. In februari 2019 heeft het dagelijks bestuur besloten om tot een revisiepeilbesluit voor de Friese boezem in 2020 te komen. De inhoudelijke fase voor het vaststellen van het peilbesluit (het maken van de toelichting op het peilbesluit en het kaartmateriaal) vindt plaats in 2019.

Bestuursmaatregel 2018
De provincie Fryslân werkt in overleg met Wetterskip Fryslân de veenweidevisie uit in een uitvoeringsprogramma Veenweide. Bij de planvorming in de kansrijke gebieden voert de provincie de regie en stelt middelen en instrumenten beschikbaar. In lijn met Natura2000, natuur inclusieve landbouw en weidevogelkerngebieden wordt ingezet op het behoud van de veenweidewaarden door het beperken van de maaivelddaling. Hierbij is gekozen voor een integrale aanpak. Naast de peilverhogingen worden ook andere opgaven in het gebied aangepakt. De peilwijzigingen die nodig zijn voor het realiseren van de veenweidevisie kunnen leiden tot neveneffecten. Voor de compensatie hiervan wordt flankerend beleid ontwikkeld.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In maart zijn met de provincie afspraken gemaakt over de aanpak van veenweide voor de periode na 2020. Dit heeft de nodige extra inspanning gevraagd. Ook aan de landelijke klimaattafels is gesproken over de bijdrage die veenweide kan leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. In het ontwerp klimaatakkoord zijn hierover afspraken opgenomen. We onderzoeken hoe de samenwerking met het Rijk via deze klimaattafels, vorm kan krijgen. Daarbij heeft de provincie de regie.

Samen met de provincie en andere betrokken partijen hebben we in 2018 verschillende proeven en pilots uitgevoerd. Een belangrijke is de pilot met onderwaterdrainage. Deze pilot is met een jaar verlengd om tot voldoende representatieve resultaten te komen. Verder zijn we met betrokken boeren gestart met een proef met grondwatergestuurd peilbeheer. In enkele zogenoemde ‘kansrijke gebieden’ loopt een gebiedsproces waarin we samen zoeken naar oplossingen voor de veenweideopgaven.

Ook hebben we in 2018 een bijdrage geleverd aan het Veenweidenatelier. Dit is een proef met onderzoekend ontwerpen in het kader van ‘Places of Hope’, een tentoonstelling en serie activiteiten over hoe we samen de toekomst van Nederland vormgeven.

Bestuursmaatregel 2018
In het Veiligheidsplan-II (2014) zijn maatregelen vastgesteld om wateroverlast nu en in de toekomst te voorkomen. Het betreft het realiseren van berging in boezem en deelsystemen en uitbreiding van de boezem. Samen met de terreinbeheerorganisaties hebben we in 2017 geïnventariseerd welke natuurgebieden potentieel in aanmerking komen voor tijdelijke waterberging. Van de totale opgave van 1500 hectare (doeljaar 2035) is inmiddels potentieel 1000 hectare gevonden. We onderzoeken in hoeverre inzet als bergingsgebied ook echt mogelijk is. Waar mogelijk liften we mee op initiatieven voor gebiedsontwikkeling. Ook evalueren we in 2018 het bestaande Veiligheidsplan. Daarbij bekijken we in hoeverre het plan nog aan de normen voldoet en welke aanvullende maatregelen eventueel nodig zijn.

Dit hebben we in 2018 bereikt
Het eindresultaat voor berging moet in 2035 gehaald worden. Voor waterberging in natuurgebieden en voor boezemuitbreiding liggen we op koers. De realisatie in de deelsystemen loopt achter. In 2019 wordt voor het laatste het beleid geactualiseerd.

• Voor de waterberging in de natuurgebieden liggen we ook op koers. Tot nu toe is totaal 800 ha gerealiseerd. Daarnaast is 250 ha in voorbereiding. De vooruitzichten zijn goed.
• Voor de boezemuitbreiding liggen we op koers. Tot nu toe is 796 ha gerealiseerd.  We denken de uitbreiding in 2035 volledig te hebben gerealiseerd.
• De realisatie van waterberging in de deelsystemen is tot nu toe 407 ha en loopt achter bij de oorspronkelijke opgave. Er is nauwelijks vrijwillige medewerking in het gebied voor het bergen van water. In 2019 wordt het beleid wateroverlast deelsystemen geactualiseerd.  

Bestuursmaatregel 2018
De waterbeheerders in Nederland hebben in het Deltaplan Zoetwater afspraken gemaakt om de beschikbaarheid van zoetwater in het grond- en oppervlaktewater in de toekomst te waarborgen. De provincie en het waterschap brengen samen de waterbeschikbaarheid in beeld en leggen dit vast in 2021. De waterbeschikbaarheid maakt duidelijk waar de watergebruiker op kan rekenen in normale en droge situaties. In het kader van het Deltaplan Zoetwater zal het grondwaterbeleid van provincie en waterschap worden geëvalueerd en geactualiseerd. Samen met Vitens en Wetterskip Fryslân is de provincie Fryslân een Grondwaterstudie gestart die ze medio 2018 afrondt. Aansluitend daarop zullen we in 2019 onze eigen grondwaterbeleidsnota evalueren en indien relevant actualiseren.

Dit hebben we in 2018 bereikt
In 2018 heeft het dagelijks bestuur het plan van aanpak Duurzaam beheer zoetwater vastgesteld. Daarin staat hoe we de zoetwaterthema’s in samenhang uitwerken. De droge zomer van 2018 laat nog eens zien hoe belangrijk waterbeschikbaarheid is in droge periodes. Daarom krijgt de evaluatie droogte en de maatregelen die daaruit voortkomen een belangrijke plek in dit proces.
Wetterskip Fryslân heeft in 2018 een belangrijke bijdrage geleverd aan de scenario’s die worden doorgerekend in de grondwaterstudie. Het rekenwerk is afgerond en de rapportage wordt begin 2019 opgeleverd. De uitkomsten van de grondwaterstudie bieden waardevolle inzichten, die gebruikt kunnen worden in de beleidsontwikkeling op het vlak van onder andere zoetwater.

Bestuursmaatregel 2018
Wetterskip Fryslân vervult een actieve rol bij de op te stellen Omgevingsvisie van de provincie Fryslân. Water en ruimtelijke ordening hangen namelijk met elkaar samen. Bovendien kunnen we zo onze doelen beter realiseren.

Wetterskip Fryslân is zowel ambtelijk als bestuurlijk intensief betrokken bij gemeentelijke omgevingsplannen en provinciale plannen zoals Omgevingsvisie, Grondwaterstudie en lange termijnvisie voor de Friese Boezem. Onze inbreng stemmen we af met onze eigen klimaatagenda en met verschillende beleidsontwikkelingen. Voor een zo effectief mogelijke inbreng in het proces van de omgevingsvisie stemmen we de verschillende dossiers goed op elkaar af en waar mogelijk integreren we deze.

Dit hebben we in 2018 bereikt
Door onze betrokkenheid bij De Friese Aanpak (DFA) hebben we een flinke inhoudelijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van omgevingsvisies voor provincie en gemeenten in Fryslân. Het internetportal voor relevante documenten en informatie is in september gelanceerd. In een integratiedocument zijn de belangrijkste opgaven voor Fryslân benoemd. Dit document is als bouwsteen gebruikt bij het opstellen van de ontwerp omgevingsvisie van de provincie. Onder de noemer ‘Modern Bestuur’ is vanuit DFA ook een dialoog tussen de overheden gestart die zich inmiddels onder leiding van de commissaris van de Koning verder ontwikkelt.

Ook hebben we in 2018 een inhoudelijke bijdrage geleverd aan het koersdocument voor de provinciale omgevingsvisie en een bestuurlijke reactie aan de provincie verstuurd. In het najaar hebben we zowel ambtelijk als bestuurlijk een bijdrage geleverd aan de ontwerp omgevingsvisie. Gedeputeerde Staten hebben dit ontwerp op 18 december 2018 vastgesteld. Begin 2019 geven we een bestuurlijke reactie op het ontwerp van de omgevingsvisie. Behandeling in Provinciale Staten is voorzien voor medio mei of juni 2019.

Verder hebben we in 2018 een belangrijke bijdrage geleverd aan de Grondwaterstudie Fryslân die de provincie samen met Wetterskip Fryslân en Vitens is gestart. Deze grondwaterstudie biedt waardevolle inzichten voor beleidsontwikkeling op het vlak van onder andere zoetwater. Inmiddels zijn de scenario’s doorgerekend. De rapportage volgt begin 2019.

Ook formuleren we samen met de provincie een langetermijnvisie op de Friese boezem. In 2018 is een start gemaakt met het plan van aanpak hiervoor.

Bestuursmaatregel 2018
Met het project Wateractieve Stad onderzoeken we de effecten van klimaatverandering in het stedelijk gebied. Daarbij sluiten we aan bij het thema Ruimtelijke Adaptatie/Waterketen in Samenhang (RAWIS) van het FBWK 2.0 met bijbehorend ambtelijk uitvoeringsprogramma. Met het project Klimaatstresstest Fryslân hopen we meer inzicht te krijgen in hoe we om kunnen gaan met wateroverlast en hittestress. Ook komen we samen tot een integrale strategie voor klimaatadaptatie.

In 2018 zijn de resultaten van de klimaatstresstest voor alle gemeenten binnen Fryslân bekend en besproken met verschillende stakeholders in masterclasses. Hierbij leggen wij de verbinding tussen de werkvelden water, ruimtelijke ordening en civiel en groen aangezien al deze disciplines relevant zijn bij het klimaatadaptief inrichten van onze leefomgeving.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De klimaatstresstest voor zowel bebouwd gebied als landelijk gebied is in 2018 opgeleverd. De resultaten zijn via www.frieseklimaatatlas.nl beschikbaar. Hiermee heeft Fryslân de eerste stap van het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) afgerond (1 - WETEN). Ruim binnen de deadline die het Rijk hiervoor heeft gesteld (2019). In 2018 hebben we in diverse klimaatdialogen samen gezocht naar een gedragen aanpak voor een gezamenlijke adaptatiestrategie. In 2019 willen wij deze strategie opstellen (stap 2 – WILLEN). De strategie vormt daarmee de basis voor Friese uitvoeringsagenda (stap 3 – WERKEN). Onze gezamenlijke uitgangspunten zullen we in 2020 borgen in lokaal beleid. Met deze aanpak voldoen we aan de planning van het DPRA.

Bestuursmaatregel 2018
In het Waterbeheerplan (WBP) van Wetterskip Fryslân zijn per programma (veilig, voldoende en schoon) en per onderwerp doelen omschreven. Deze doelen moeten aan het eind van de planperiode (2016-2021) bereikt zijn. Om halverwege de planperiode inzicht te krijgen in de mate waarin de doelen gerealiseerd worden, stellen we in 2018 de Integrale watersysteemrapportage (IWSR) op. In één rapportage brengen we de toestand van de watersystemen in termen van veilig, voldoende en schoon in beeld. Het document is een basis voor de evaluatie en het eventueel bijsturen van het beleid.

Dit hebben we in 2018 bereikt
De beoordeling primaire keringen en de watersysteemanalyses in kader KRW is een nieuwe taak, waar de benodigde kennis voor opgebouwd moest worden. Dit vroeg meer tijd en inzet dan verwacht waardoor de voortgang van het project IWSR vertraging heeft opgelopen. Inmiddels is dit opgelost en de integrale watersysteemrapportage is in 2019 afgerond.
Het resultaat is een website die de voortgang van de verschillende beleidsdoelen inzichtelijk maakt. Ook leveren we een rapport op met de belangrijkste conclusies. De website en het rapport leveren input voor het nieuwe waterbeheerprogramma van in 2022.